Montessori là phương pháp giáo dục quen thuộc với các bậc cha mẹ có con trong độ tuổi mầm non. Montessori được ứng dụng rộng rãi ở hàng ngàn trường học trên khắp thế giới, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, số lượng phụ huynh hiểu rõ về cách giáo dục này cũng như những nguyên tắc để áp dụng hiệu quả không nhiều. Hãy cùng theeastwing.net tìm hiểu về phương pháp Montessori.
Mục lục
Montessori là gì?
Montessori là phương pháp giáo dục trẻ từ 2-6 tuổi được sáng lập bởi bác sĩ và nhà giáo dục người Ý Maria Montessori.
Với môi trường giáo dục thân thiện, trẻ học theo phương pháp giáo dục Montessori được thỏa sức sáng tạo và khám phá theo cách mà trẻ muốn. Các học cụ, mô hình chuyên biệt trong chương trình đào tạo cũng mang tính chất khám phá, giúp trẻ dần dần phát triển các giác quan, hình thành tư duy logic, có khả năng xử lý linh hoạt trong mọi tình huống.
5 lĩnh vực áp dụng phương pháp giáo dục Montessori
Chương trình học Montessori cho phép trẻ tiếp cận với 5 lĩnh vực để phát triển toàn diện.
1. Thực hành sinh hoạt hàng ngày
Hướng dẫn trẻ các hoạt động sinh hoạt hàng ngày như mang giày dép, thắt quai dép hoặc dây giày, mặc hoặc cởi áo khoác, tự đi vệ sinh… di chuyển hoặc đóng mở đồ vật.
Quan tâm đến việc giữ gìn vệ sinh chung và chăm sóc môi trường xung quanh như tưới cây, trồng cây, chăm sóc cây, cắm hoa,…
2. Tăng cường phát triển các giác quan
Với các giáo cụ trực quan, hướng dẫn trẻ quan sát bằng nhiều giác quan, từ đó nhận biết sự khác biệt để đưa ra kết luận. Quá trình học tập đảm bảo trẻ cần phải vận dụng đầy đủ cả 5 giác quan:
3. Phát triển ngôn ngữ
Trẻ được khuyến khích thể hiện bản thân và cảm xúc bằng lời nói. Để chuẩn bị cho việc bé học tiếng Việt sau này, các hoạt động ngôn ngữ trong giáo dục sớm Montessori chú trọng vào phát triển khả năng đọc viết.
4. Phát triển toán học
Bằng những học cụ trực quan, phương pháp giáo dục sớm Montessori giúp trẻ hình dung những khái niệm trừu tượng.
Trẻ được làm quen với các con số trong phạm vi 1000, phép toán cộng, trừ.
5. Giáo dục văn hóa
Nội dung phương pháp giáo dục Montessori cung cấp những kiến thức văn hóa, khoa học, địa lý đơn giản nhất cho trẻ. Từ đó, trẻ có thể ý thức được những thứ xung quanh mình.
Phương pháp giáo dục sớm Montessori tuân thủ những nguyên tắc nào?
1. Tôn trọng trẻ, nói không với áp đặt
Nguyên tắc ưu tiên hàng đầu của phương pháp Montessori là tôn trọng quyền tự do của trẻ khi chọn cách học. Điều này có nghĩa là trẻ được tự do lựa chọn các hoạt động yêu thích theo nhịp độ phát triển của từng trẻ. Khám phá, học hỏi và đúc kết cần có một quá trình. Khi nhận quá nhiều sự áp đặt từ cha mẹ hoặc thầy cô, trẻ dần dần e ngại, lo sợ và không dám làm theo cách riêng của mình. Từ đó, sự sáng tạo, năng khiếu của trẻ sẽ bị mài mòn.
2. Học tập đi đôi với thực hành
Để trẻ tham gia vào hoạt động thực tiễn là cách tốt nhất để trẻ vận dụng những điều đã học. Do đó, chương trình Montessori luôn tạo ra những hoạt động thực tiễn trong cuộc sống để trẻ quan sát từ thực tế bao gồm những hoạt động tự chăm sóc bản thân như rót nước, tự cởi giày dép, đến những hoạt động đòi hỏi tư duy cao hơn như dọn dẹp lớp học, sắp xếp tủ cá nhân của mình gọn gàng,…
3. Môi trường thân thiện, không tồn tại sự phê phán, trừng phạt
Tạo môi trường học tập, sinh sống thân thiện là một nguyên tắc khác của phương pháp dạy học Montessori. Nếu phương pháp giáo dục truyền thống sẽ phê phán hay phạt trẻ mỗi khi trẻ mắc sai lầm, thì với Montessori, trẻ sẽ được hướng dẫn cách thực hành đúng.
Bên cạnh đó, trong quá trình áp dụng phương pháp giáo dục Montessori, cần luôn khuyến khích động viên và tán dương trẻ, nhất là khi trẻ hoàn thành xuất sắc công việc của mình.
4. Sự tập trung của trẻ được tôn trọng tuyệt đối
Trẻ say mê chơi một món đồ chơi nào đó chính là lúc trẻ say mê khám phá, tìm ra cách chơi của riêng mình. Đây cũng là lúc trẻ tìm ra cách giải quyết vấn đề gặp phải trong lúc chơi. Vì vậy, cha mẹ, thầy cô không nên xen vào nếu không có lý do đặc biệt.
5. Thiên nhiên là môi trường học chân thật cho trẻ
Thoát ra khỏi sự gò bó, chật hẹp của lớp học, trẻ sẽ học mọi thứ một cách tự nhiên khi được khám phá thiên nhiên bên ngoài. Do đó các hoạt động ngoài trời, các lớp học dã ngoại cũng rất được chú trọng trong phương pháp dạy Montessori. Khi ở nhà, ba mẹ cũng cần chịu khó đưa con đi dạo, đi tham quan đây đó để trẻ được gần gũi hơn với thiên nhiên.
6. Giáo viên và phụ huynh chỉ hỗ trợ, đồng hành với trẻ
Không có một hình mẫu chuẩn mực nào ép buộc trẻ phải trở thành, phương pháp Montessori đề cao sự phát triển tự nhiên, khai thác tối đa tiềm năng của trẻ. Tuy nhiên, trong quá trình học hỏi trẻ vẫn cần nhận được định hướng đúng đắn do đó, giáo viên hoặc cha mẹ sẽ đóng vai trò hỗ trợ, khuyến khích khả năng tự học của trẻ, không nên áp đặt suy nghĩ lên trẻ.
7 ưu điểm của phương pháp Montessori
1. Phát triển trẻ theo độ tuổi phù hợp
Khi tìm hiểu về phương pháp Montessori, cha mẹ sẽ nhận thấy chương trình học được thiết kế bám sát theo sự phát triển của trẻ. Cụ thể
- Giai đoạn phát triển 0-3 tuổi và 3-5 tuổi: tùy theo khả năng, bé sẽ được rèn luyện các kỹ năng khác nhau. Ở giai đoạn này, các em sẽ được tập trung phát triển về khả năng ngôn ngữ, cơ thể và nhận thức.
- Giai đoạn tuổi lên 4: Thông các hoạt động đòi hỏi sự khéo léo nhiều hơn như vẽ tranh, làm đồ gốm, đồ thủ công, nấu ăn, xé dán giấy,… giúp bé phát triển năng khiếu
- Giai đoạn tuổi lên 5: Khả năng giao tiếp của bé sẽ phát triển tối đa thông qua hoạt động cộng đồng hoặc ngoài trời, dã ngoại.
2. Khuyến khích chơi đùa, hợp tác
Trẻ học theo phương pháp Montessori sẽ được phép tự quyết định trình tự diễn ra của các hoạt động tại lớp học thay vì quá phụ thuộc vào sự hướng dẫn của giáo viên. Phương pháp giáo dục khuyến khích trẻ tự quản giúp bé tự tin hơn, hợp tác với nhau nhiều hơn. Khi chia sẻ thông tin kiến thức với nhau, bé dần hình thành khả năng xây dựng mối quan hệ lành mạnh với người khác.
3. Lấy trẻ làm trung tâm
Mỗi bé có sở thích và khả năng khác nhau do đó sự tiếp nhận thông tin cũng khác nhau. Phương pháp giáo dục Montessori tôn trọng sự riêng biệt của từng em nhỏ nên các bài học sẽ được thiết kế khác nhau, sử dụng các học cụ, đồ chơi riêng, phù hợp nhất cho từng em.
Thay vì học đại trà cùng chương trình với các bạn, bé trở thành trung tâm của buổi học, tiếp cận với những kiến thức phù hợp. Từ đó những năng khiếu bẩm sinh của trẻ sẽ sớm được phát hiện để bồi dưỡng, phát triển nhanh hơn.
4. Rèn luyện trẻ tính tự giác và kỷ luật
Dù phương pháp Montessori luôn chú trọng đến việc tạo không gian để trẻ tự do phát triển nhưng không phải là tự do không theo khuôn khổ nào. Với sự hướng dẫn của giáo viên, bé sẽ được chọn thời gian hoạt động. Sự giao kèo về thời gian hoạt động, vui chơi dần dần sẽ rèn cho trẻ tính kỷ luật một cách tự nhiên. Điều này giúp trẻ tự giác và chủ động hơn trong sinh hoạt hằng ngày cũng như hình thành khả năng kiểm soát thời gian tốt hơn sau này khi lớn.
5. Rèn luyện tính ngăn nắp trong sinh hoạt
Môi trường ngăn nắp, trật tự trong giáo dục sớm Montessori cũng tạo điều kiện cho bé phát triển khả năng sắp xếp và hệ thống dễ dàng. Trẻ rất dễ bị ảnh hưởng và thường có xu hướng bắt chước môi trường xung quanh. Khu vực học tập vui chơi được phân loại theo màu sắc, kích thước và chức năng không chỉ giúp trẻ dễ dàng ghi nhớ mà còn giúp bé hình thành thói quen ngăn nắp, sắp xếp hợp lý.
6. Khám phá môi trường xung quanh
Montessori luôn khuyến khích trẻ khám phá và học hỏi từ môi trường bên ngoài lớp học. Trải nghiệm của các em sẽ được các giáo viên hướng dẫn nhưng không can thiệp. Bởi phương châm của Montessori là tôn trọng tốc độ học hỏi và khả năng khám phá của từng đứa trẻ.
7. Khơi dậy cảm hứng sáng tạo
Quá trình tự tìm tòi và học hỏi mà không bị áp đặt chính là nền tảng để các em khợi gợi sự sáng tạo. Đồng thời, cùng với sự hướng dẫn của thầy cô, sự giao tiếp, sinh hoạt với các bạn sẽ giúp bé học hỏi nhiều hơn về thế giới xung quanh, mở rộng suy nghĩ, tăng khả năng sáng tạo.
Phương pháp Montessori và phương pháp giáo dục truyền thống khác nhau như thế nào?
Để các phụ huynh hiểu rõ hơn phương pháp giáo dục Montessori là gì, việc đặt lên “bàn cân” giữa phương pháp hiện đại này với phương pháp truyền thống là cần thiết.
| Phương pháp Montessori | Phương pháp truyền thống |
| Chú trọng phát triển tự nhiên, nói không với khuôn mẫu hay áp đặt | Giảng dạy theo các quy chuẩn chung của nhà trường, xã hội |
| Giảng dạy từng học sinh | Giảng dạy cùng lúc cho một lớp hoặc một nhóm |
| Phân chia theo những nhóm tuổi khác nhau | Các học sinh chung một độ tuổi theo quy định |
| Các bài học, bài tập được thiết kế theo từng nhóm học sinh. | Giảng dạy theo giáo án soạn chung cho cả lớp, theo khung chương trình định sẵn |
| Sớm tiếp cận và rèn luyện kỹ năng làm việc nhóm. Học cách giao tiếp, tương trợ nhau thông qua việc hỗ trợ nhau để giải quyết vấn đề | Chú trọng vào truyền đạt kiến thức từ một phía, không có nhiều cơ hội để trẻ làm việc cùng nhau. |
| Giáo viên chỉ hướng dẫn và không can thiệp vào cách giải quyết của trẻ. Trẻ được khuyến khích làm việc độc lập, sáng tạo | Trẻ thụ động trong toàn bộ quá trình học tập, chỉ tiếp thu trong khuôn mẫu do giáo viên đưa ra. |
| Tạo môi trường giúp bé hình thành và rèn luyện tính tự giác, kỷ luật, tự chịu trách nhiệm về việc làm của mình. | Các hình thức kỷ luật được áp dụng khi trẻ không làm theo mong đợi của giáo viên hoặc làm sai điều gì.
|
Những tháng năm đầu đời của trẻ rất cần sự chăm sóc và giáo dục, định hướng đúng đắn bởi điều này sẽ ảnh hưởng đến cả tương lai sau này của trẻ. Hy vọng với những thông tin trên đây sẽ giúp cha mẹ hiểu hơn về Montessori và có sự lựa chọn phương pháp giáo dục sớm đúng đắn.
